عمل سرکلاژ چیست؟
سرکلاژ یک روش جراحی است که در موارد نارسایی دهانه رحم (سرویکس) برای جلوگیری از باز شدن دهانه رحم و خروج محصولات حاملگی (جفت و جنین) و سقط انجام می‌گیرد.
نارسایی دهانه رحم به حالتی گفته می‌شود که بافت دهانه رحم توانایی تحمل وزن محصولات حاملگی را نداشته و در طول حاملگی بدون هیچگونه علامتی (درد، انقباضات رحمی و …) باز شده و باعث خروج محصولات حاملگی و سقط می‌شود.
معمولاً سقط ناشی از نارسایی دهانه رحم در اولین بارداری در سه‌ماهه دوم بارداری رخ می‌دهد ولی ممکن است در بارداری‌های بعدی زودتر هم اتفاق افتد.
عمل سرکلاژ دهانه رحم تحت بی‌حسی نخاعی یا بیهوشی عمومی انجام می‌گیرد و چند ساعت بعد از انجام عمل در صورت تثبیت وضعیت عمومی، بیمار مرخص می‌شود. سرکلاژ از سقط و زایمان زودرس جلوگیری نموده و در ۸۵ الی ۹۰ درصد موارد نارسایی دهانه رحم، موفقیت‌آمیز بوده‌است.
عمل سرکلاژ به سه روش مکدونالد، شیرودکار و سرکلاژ شکمی انجام می‌گیرد. روش‌های مختلف سرکلاژ اختلاف زیادی با یکدیگر نداشته و معمولاً انتخاب آنها برای بیمار، به شرایط بیمار و نظر پزشک معالج ارتباط دارد. به‌طورکلی در عمل سرکلاژ با استفاده از نخ بخیه مخصوص دهانه رحم به روش خاص بسته می‌شود.
سرکلاژ در چه مواردی انجام می‌شود؟
- در مواردی که گردن رحم کوتاه است، سرکلاژ انجام می‌شود. در بیمارانی که دهانه رحم نارسا بوده و احتمال زایمان زودرس وجود داشته باشد.
- در بیمارانی که دارای سابقه چند سقط در تریمستر دوم حاملگی باشند و طبق بررسی پزشک علت سقط، نارسایی گردن رحم باشد.
- در مواردی که براساس تشخیص پزشک معالج، این عمل به عنوان پروفیلاکسی انجام می‌گیرد؛ مانند بیمارانی که پس از درمان‌های نازایی، باردار شده‌اند. این بیماران جزو اندیکاسیون‌های نسبی عمل سرکلاژ هستند.
- سرکلاژ گردن رحم به چند روش انجام می‌شود.
- روش داخل شکمی. در مواردی که انجام هر یک از روش‌های فوق، به دلایلی دچار شکست شود، از این روش استفاده می‌گردد. این روش از طریق لاپاروتومی یا لاپاروسکوپی قابل انجام است.
چه بیمارانی کاندید عمل سرکلاژ هستند؟
عموماً بیمارانی که پس از درمان‌های طولانی‌مدت نازایی که هزینه بالایی را متحمل شده‌اند با توجه به اینکه این بارداری‌ها معمولاً بیش از یک قلو هستند لذا پزشک معالج، گاهی ترجیح می‌دهد بیمار را تحت عمل سرکلاژ قرار دهد. عمل سرکلاژ دهانه رحم تحت بی‌حسی نخاعی یا بیهوشی عمومی انجام می‌گیرد.
3 روش عمل سرکلاژ که باید بشناسیم
عمل سرکلاژ به روش شیرودکار
دراین روش پزشک دیواره های کناری واژن را به عقب فشار می دهد و دهانه رحم را با استفاده از فورسپس حلقوی به طرف خود می کشد و در آن برش ایجاد می کند.
سپس در مرحله بعد سوزن را با نوار از برش ها عبور می دهد و دهانه رحم را می بندد. بخیه ها در داخل دیواره دهانه رحم قرار می گیرند به طوری که قابل مشاهده نیستند. سرکلاژ دورتر از محل اتصال مهبل و سرویکس (دهانه رحم) انجام می گیرد. به دلیل وجود این بخیه ها، اغلب زایمان سزارین توصیه می شود.
عمل سرکلاژ مک دونالد
در این روش پزشک با استفاده از سوزن، بخیه‌هایی را از بیرون دور دهانه رحم یعنی حول بخش درون واژنی سرویکس می زند تا دهانه رحم بسته شود. دراینجا، سرکلاژ نزدیک به محل اتصال دهانه رحم و واژن انجام و بعد از پایان بارداری، برداشته می شود.
عمل سرکلاژ ترانس واژینال
این روش در مواقعی مورد استفاده قرار می گیرد که طول دهانه رحم برای دو روش فوق یا سرکلاژ واژنی خیلی کوتاه باشد. در این روش نوار دور بافت سرویکس قرار می گیرد. تنها روش زایمان برای چنین سرکلاژی، سزارین است.
عمل سرکلاژ چگونه انجام می‌گیرد؟
- این عمل بسیار ساده است و در هفته ۱۸–۱۴ بارداری انجام می‌گیرد. نحوه عمل سرکلاژ با مکدونالد متفاوت است. عمدتاً مک دونالد عمل ساده‌تری است و زمان بیهوشی بیمار کمتر می‌باشد.
- این روش خونریزی ندارد و عوارض آن کمتر است؛ به همین دلیل بیشتر پزشکان عمل مک دونالد را ترجیح می‌دهند.
- در این روش با نخ‌های مخصوص Mercy lain که ۵ میلی‌متر عرض دارد، تحت بیهوشی عمومی، دهانه رحم به صورت Continue Lock با چهار سوچور بسته شده، گره بالا یا پایین زده می‌شود و نخ در همان محل باقی می‌ماند.
- البته قبل از این عمل یک بوژی ۴ یا ۷ داخل رحم قرار می‌گیرد تا دهانه رحم کاملاً بسته نشود و ترشحات احتمالی بتواند به راحتی خارج گردد.
- در صورت بروز هر یک از علائم زیر باید به پزشک معالج اطلاع داده شود.
قبل از سرکلاژ چه آمادگی لازم است؟
اگر مادر دارای سابقۀ سقط های مکرر باشد و یا با استفاده از سونوگرافی می توان به سرویکس نارسا پی برد. سونوگرافی به تشخیص کوتاهی سرویکس (طول کمتر از 25 میلی متر) یا اتساع گردنۀ رحم کمک می کند.
قبل از انجام عمل سرکلاژ چه کارهایی باید کرد؟
- ابتدا یک سونوگرافی برای اطمینان از سلامت جنین انجام می شود؛
- با آزمایش خون وجود هر نوع عفونت مورد بررسی قرار می گیرد؛
- برای جلوگیری از تهوع و استفراغ در طی عمل جراحی، مادر باید هشت ساعت ناشتا باشد؛
- مادر باید یک هفته قبل از عمل، مقاربت جنسی نداشته باشد؛
- مصرف هر دارویی باید متوقف شود.
بعد از مشخص شدن زمان سرکلاژ، مراحل فوق برای کسب آمادگی، آغاز می گردد.
آیا عمل سرکلاژ درد داره؟
سرکلاژ دهانه رحم با بیهوشی عمومی، نخاعی (اسپاینال) یا اپیدورال انجام می شود. در طول بی حسی اسپاینال دارو به مایع زیر ستون فقرات در کمر تزریق می شود اما در بی حسی اپیدورال، یک یا چند داروی ضد درد از طریق کاتتری که در فضای اپیدورال قرار دارد به بدن تزریق می گردد.
یک ابزار ویژه به نام اسپکولوم به واژن وارد شده تا دیواره های واژن را از هم جدا و جراحی انجام شود. درنتایج دردی را احساس نخواهید کرد.
علائم بد بعد از عمل سرکلاژ
- بروز انقباض رحمی و درد زیر شکم و کمر مثل دردهای زایمان
- خونریزی واژینال
- تب بالای ۳۸ یا لرز
- تهوع و استفراغ
- ترشح زیاد واژینال
- پارگی کیسه آب
قبل از شروع دردهای زایمانی باید بخیه‌های دهانه رحم برداشته شود تا زایمان امکان‌پذیر باشد. برداشتن بخیه دهانه رحم معمولاً در انتهای حاملگی انجام می‌شود و یک عمل بدون درد بوده و نیاز به بی‌حسی و بیهوشی ندارد و در عرض چند دقیقه انجام می‌گیرد.
در صورت بروز دردهای زود هنگام و زایمان زودرس باید بخیه سرکلاژ باز شود، بنابراین باید در این مواقع فرد در بیمارستان تحت مراقبت قرارگرفته تا به‌موقع در خصوص بازکردن بخیه دهانه رحم اقدام شود. در نارسایی دهانه رحم برای هر بار حاملگی عمل سرکلاژ ضروری است.
چه زمانی باید به پزشک اطلاع دهید؟
- تب بالاتر از 38 درجه
- دردی که با هیچ مسکنی کمتر نشود
- خروج مایع از واژن
- خونریزی یا لکه بینی خون
- واژن شما بوی بدی بده
- کمر درد و شکم درد
بیشتر بخوانید: