شیر خشک چی بخریم خوبه؟
همان طور که میدانید ایده آل ترین غذا برای نوزاد، شیر مادر است. مصرف شیر خشک تنها زمانی بر شیر مادر ارجحیت دارد که به هر دلیلی شیر مادر از کیفیت کافی برای تغذیه نوزاد برخوردار نباشد.
در این مواقع شناخت نیاز های تغذیه ای نوزاد برای انتخاب صحیح نوع شیر خشک ضروری است. در شرایط معمول توصیه می شود تا ۶ ماهگی شیر مادر، منبع انحصاری تغذیه نوزادباشد.
از ۶ ماهگی تا ۲ سالگی نیز شیر مادر منبع اصلی تغذیه نوزاد است و در کنار آن می تواند از غذای کمکی به عنوان مکمل استفاده نمود. تغذیه با شیر مادر با تقویت سیستم ایمنی، ریسک بروز بیماری های عفونی دستگاه تنفسی، گوش میانی و دستگاه ادراری تناسلی را در نوزاد، کاهش می دهد.
علاوه بر این خطر بیماری های متابولیک از قبیل دیابت، اختلالات قلب و عروق و … نیز در کودکان تغذیه شده با شیر مادر کمتر است. در این مقاله با انواع شیر خشک موجود در داروخانه ی آنلاین نسخه ی اول و کاربرد هر یک از آن ها آشنا می شوید.
مصرف شیر خشک در چه نوزادانی توصیه می شود؟
جالب است بدانید، حتی در صورت وجود کمبود های تغذیه ای در مادر، شیر با حداکثر کیفیت در بدن وی ساخته می شود. اما در موارد شدید سوء تغذیه ممکن است، شیر مادر از نظر پروتئین، چربی یا موارد مغذی کافی برای تامین نیاز نوزاد کافی نباشد. در نوزادان نارس نیز به دلیل عدم وجود آنزیم های هضمی نرمال، ممکن است هضم شیر مادر به ویژه شیر های حاوی چربی بالا، دشوار باشد.
در این شرایط ممکن است در نوزاد نارس سوء جذب، کولیت، اسهال و در نهایت اختلال رشد رخ دهد. حالت دیگر وجود اختلالات ژنتیکی و کمبود های آنزیمی مادر زادی در نوزاد است. این اختلالات منجر به عوارضی هم چون عدم تحمل به لاکتوز، عدم تحمل به پروتئین، فنیل کتون اوری و … می شود.
سایر حالات از قبیل وجود بیماری های عفونی مزمن در مادر مانند ایدز، هپاتیت و یا سوء مصرف مواد مخدر نیز، از مواردی به شمار می رود که شیر مادر برای نوزاد منع مصرف دارد. در این موارد بسته به نیاز نوزاد، شرایط بدنی و سن آن، مصرف شیر خشک (فرمولا) مناسب نوزاد توصیه می گردد. همه فرمول های شیر خشک باید حاوی حداقل مواد مغذی مورد نیاز نوزاد باشد.
محتوای شیر خشک با شیر مادر چه تفاوتی دارد؟
در شرایط معمول فرمول شیر خشک بر اساس شیر گاو تهیه می شود. محتوای پروتئینی شیر مادر و شیر گاو تفاوت چشمگیری دارد. به طور که پروتئین شیر مادر را عمدتا وی که قدرت هضم و جذب بالاتری نسبت به کازئین دارد، تشکیل می دهد. این ترکیب پروتئینی معمولا در شیر خشک اصلاح می شود و میزان وی نسبت به کازئین حتی تا درصد ۲۰/۸۰ افزایش می یابد.
شیر مادر حاوی اسید های چرب ضروری امگا۳ و امگا۶ می باشد. این ترکیبات لیپیدی شامل آراشیدونیک اسید و DHA هستند. مقادیر اسید چرب ضروری در شیر گاو بسیار اندک است. اما امروزه در تمامی انواع شیر خشک غنی سازی با اسید های چرب ضروری صورت می گیرد.
محتوای اصلی کربوهیدرات هم در شیر مادر و هم شیر خشک، لاکتوز می باشد. در موارد خاص مانند عدم تحمل به لاکتوز ممکن است، منبع کربوهیدرات شیر خشک مخصوص تغییر کند.
سایر مواد مغذی از قبیل آهن، ویتامین D، ویتامین K، روی و … که در شیر مادر در مقادیر اندکی یافت می شوند، در شیر خشک غنی شده اند. به گونه ای که مصرف شیر خشک نیاز نوزاد به تمامی مواد معدنی و ویتامین ها را به طور کامل تامین می کند.
انواع شیر خشک
شیر خشک معمولی یا فرمولای نوزاد کامل
این نوع شیر خشک برای مصرف در نوزادان کامل و طبیعی است. چنانچه به دلیل وجود بیماری یا شرایط خاص مادر قادر به تغذیه نوزاد با شیر خود نباشد، شیر خشک معمولی مورد استفاده قرار می گیرد. محتوای اصلی این نواع شیر خشک ها لاکتوز، پروتئین شیر گاو (حاوی درصد متعادل از وی و کازئین) و اسید های چرب ضروری است.
علاوه بر این شیر خشک معمولی با تمامی ویتامین ها و مینرال های مورد نیاز نوزاد غنی شده است. انتخاب شیر خشک معولی بر اساس سن نوزاد از بدو تولد تا ۶ ماهگی، ۶ ماه تا ۱ سالگی و ۱ تا ۲ سالگی صورت می گیرد. از این نوع شیر خشک می توان به عنوان تغذیه مکمل در نوزاد مادرانی که شیر کافی ندارند نیز بهره گرفت.
برخی مادران حتی به جای انواعی از غذای های کمکی صنعتی ممکن است در سنین ۱ تا ۳ سالگی از شیر خشک معمولی به عنوان تغذیه تکمیلی نوزاد خود استفاده کنند.
شیر خشک مخصوص یا فرمولا نوزاد نارس
همانطور که پیش تر گفته شد، دستگاه گوارش نوزاد نارس، نسبت به نوزاد رسیده نواقصی دارد. علاوه بر این، این نوزادان در اکثر موارد دچار کم وزنی و اختلال رشد هستند.
بنابراین تغذیه مناسب در نوزاد نارس اهمیت فراوانی دارد. یکی از گزینه های پیش رو تغذیه با شیر مادر و مکمل یاری با مقادیر مورد نیاز اسید چرب، پروتئین، مواد معدنی و … است. اما در بسیاری از موارد شیر خشک ویژه نوزاد نارس تجویز می گردد.
این نوع شیر خشک معمولا محتوای پروتئین و انرژی بالاتری نسبت به شیر خشک معمولی دارد. علاوه بر این درصد پروتئین یا قابلیت جذب بالا (وی پروتئین) در آن بالاتر است.
بسته به شرایط سنی نوزاد، شیر خشک مخصوص با مختوای بالایی از آهن، کلسیم، روی و سایر ویتامین ها و مواد معدنی برای بهبود روند رشد نوزاد غنی سازی شده است.
در برخی از انواع شیر خشک ویژه نوزاد نارس، ممکن است برخی آنزیم های کمک کننده به روند هضم نیز به فرمول آن اضافه گردند. مصرف این نواع خاص از شیر خشک مخصوص، با تجویز پزشک امکان پذیر است.
شیر خشک بدون لاکتوز
شیر خشک بدون لاکتوز یا LA (lactose free) نوع خاصی از شیر خشک است. این نوع شیر خشک جهت مصرف نوزادان مبتلا به عدم تحمل لاکتوز یا گالاتوزمی ارثی تهیه شده است.
بروز کولیت، خون ریزی روده ای، سندروم روده تحریک پذیر و سایر اختلالات گوارشی، از عوارض گوارشی رایج در عدم تحمل به لاکتوز محسوب می شود. مصرف شیر خشک بدون لاکتوز مانع از بروز این عوارض می شود و اسهال نوزادان را نیز تا حد زیادی کنترل می کند.
شیر خشک حاوی پروتئین سویا
برای نوزادانی که نمی توانند پروتئین موجود در شیر خشک تهیه شده از شیر گاو را تحمل، شیر خشک حاوی سویا یک گزینه مناسب است. نوزادانی که شیرخشک حاوی سویا مصرف به خوبی رشد کرده و جذب مواد مغذی مشابه نوزادان مصرف کننده شیر گاو دارند. پروتئین سویا حاوی درصد بالایی از اسید آمینه های متیونین و تورین است.
یکی دیگر از تفاوت های آن با شیر خشک تهیه شده از شیر گاو وجود غلظت بالای آلمینیوم است. این مقدار در نوزاد کامل و طبیعی مشکلی ایجاد نمی کند. اما در نوزادان نارس ممکن است منجر به مسمومیت شود.
شیر خشک های هایپو آلرژیک و نان آلرژیک
درصورتی که نوزاد قادر به تحمل پروتئین سویا و پروتئین شیر گاو نباشد، از شیر خشک هایپو آلرژیک یا HA استفاده می شود. این نوع شیر خشک حاوی پروتئین هیدرولیز شده به وسیله اسید، قلیا و یا در شرایط آزمایشگاه است. با شکستن پروتئین به مولکول های کوچکتر روند هضم و جذب آن تا حد زیادی تسهیل می شود. در نتیجه عوارض گوارشی رایج از قبیل، اسهال، خون ریزی روده و … کاهش می یابد.
برای نوزادانی که قادر به تحمل شیر خشک هیدرولیز شده هم نیستند، شیر خشک فاقد اسید آمینه یا نان آلرژیک جویز می گردد. مصرف طولانی مدت این نوع شیر خشک ممکن است، نوزاد را دچار کمبود پروتئین و اختلالات رشدی کند. علاوه بر این این نوع شیر خشک طعم مطلوبی نیز ندارد. بنابران مصرف شیر خشک های نان آلرژیک همانند فرمولا های ویژه بیماری های متابولیک، تنها در موارد خاص و در کنار مکمل یاری، زیر نظر پزشک تجویز می گردد.
شیر خشک های آنتی رفلکس
یکی از نمونه های نسبتا جدید شیر خشک، شیر خشک آنتی رفلکس یا AR است. این نوع شیر خشک حاوی محتوای لاکتوز پایین است. منبع اصلی انرژی در شیر خشک آنتی رفلکس نشاسته ذرت یا برنج است. بنابراین این نوع شیر خشک روند هضم و تخلیه معدی سریع تری نسبت به انواع دیگر دارد. مصرف شیر خشک آنتی رفلکس در نوزادان مبتلا به رفلکس مقاوم به درمان توصیه می گردد.
به دلیل غلظت بالا این نوع شیر خشک، هر بار حجم کمتری شیر وارد معده نوزاد می شود. در نتیجه ریسک تهوع و استفراغ های مکرر نیز در نوزاد کاهش می یابد.
بیشتر بخوانید: