درمان اسهال نوزاد
اسهال از شایع ترین مشکلاتی است که در دوران کودکی برای بیشتر اطفال رخ داده و اسهال کودک می تواند در صورت عدم رسیدگی درست، بسیار خطرناک ظاهر شود. اما هنگامی که شما یک نوزاد تازه متولد شده دارید، همیشه نمی توانید به خوبی تفاوت میان مدفوع طبیعی و اسهال را تشخیص داده و نسبت به درمان به موقع اقدام کنید. از این روی در اینجا به تشخیص اسهال نوزاد و نوزادان و روش های درمان آن ها می پردازیم.
انواع مدفوع نوزاد
مدفوع طبیعی کودک می تواند انواع مختلفی داشته و رنگ و قوام گوناگونی از خود نشان دهد. معمولا در نوزادان حرکات روده زیادی انجام شده و شما باید بدانید که آیا دفع کودک تان طبیعی است یا خیر!
مدفوع معمولی کودک می تواند زرد، قهوه ای یا سبز به نظر برسد. همین طور شکل آن می تواند نرم یا ضخیم و خمیری باشد. ممکن است او در روز یک یا دو بار دفع داشته باشد و آن چه شما در پوشک کودک خود می بینید، ارتباط زیادی با سن و رژیم غذایی وی دارد.
نوزادان تازه متولد شده ممکن است میزان دفع روزانه بیشتری داشته باشند، در حالی که با افزایش سن کودک، تکرار دفع او نیز کمتر خواهد شد. به هر ترتیب نحوه تغذیه کودک شما بر حرکات و عملکرد روده او، تاثیر زیادی می گذارد.
علائم ظاهری اسهال نوزاد
- شل، مرطوب و آبکی
- سبز تند یا تیره تر از حد طبیعی
- بوی بد
- خونی یا حاوی مخاط
مدفوع نوزاد شیرخوار
اگر به کودک خود شیر مادر داده و می بینید که مدفوع او زرد و نرم بوده یا در آن دانه هایی دیده می شود، جای نگرانی نیست و این شکل مدفوع در کودک شیرخواره کاملا طبیعی است. اگر هر بار که پوشک کودک خود را باز می کنید با چنین منظره ای از مدفوع وی روبرو می شوید، باید آن را عادی تلقی کنید، درست به همین علت تشخیص اسهال نوزاد شیرخواره سخت است. تفاوت بین مدفوع طبیعی و اسهال به دلیل شکل مدفوع کودکانی که شیر مادر می خورند، اقدام به موقع در زمان ابتلا به اسهال را سخت می کند.
البته در نظر داشته باشید که اگر کودک شما به جای شیر مادر، شیر خشک می خورد، مدفوع وی بیشتر به سمت رنگ قهوه ای تمایل دارد و اغلب حالت قوام یافته تر و سفت تری نسبت به مدفوع کودکی که از سینه مادر شیر می خورد، خواهد داشت. از این روی تشخیص اسهال در این کودکان به مراتب ساده تر اتفاق می افتد.
اما اگر به طور ترکیبی کودک خود را با شیر مادر و شیر خشک تغذیه می کنید، آن چه در پوشک وی خواهید دید، چیزی میانه بین این دو بوده و به مراتب تشخیص اسهال برایتان ساده تر خواهد بود.
نکته: یک بار مدفوع آبکی و شل کودک نمی تواند آن قدرها نگران کننده باشد، اما اگر این موضوع در یک روز تکرار شده و دو بار یا بیشتر دیده شد، باید اقدامات لازم را به انجام برسانید.
علت اسهال نوزاد
کودک به دلایل مختلفی می تواند به اسهال دچار شود که در اینجا به مهم ترین آن ها اشاره می کنیم. صرف نظر از نوع تغذیه، به دلایل مختلفی ممکن است کودکان دچار اسهال شوند.
بیماری ها
ویروس ها، باکتری ها، ارگانیسم های قارچی و انگل ها می توانند باعث عفونت هایی شوند که منجر به اسهال کودک خواهند شد. به ویژه کودکانی که در مهدهای کودک به سر برده و روابط اجتماعی بیشتری دارند، از طریق لمس سطوح آلوده به ویروس یا باکتری و نیز اسباب بازی هایی که احتمالا ناقل هستند، به اسهال مبتلا خواهند شد. به همین دلیل است که نرخ ابتلا به اسهال در این کودکان به مراتب بیشتر است.
غذاهای جامد
تغییر در رژیم غذایی کودک شما می تواند منجر به تغییر در حرکات روده شده و اسهال به وجود بیاورد. محصولات لبنی، تخم مرغ، گلوتن و بادام زمینی از جمله مواد غذایی است که می تواند حساسیت روده ای ایجاد کرده و به اسهال در کودکان منجر شود. به ویژه اطفالی که به یکی از این مواد غذایی حساسیت دارند، زمینه اسهال بیشتری را از خود نشان خواهند داد.
داروها برای اسهال نوزاد
اگر کودک شما مجبور به مصرف دارویی مانند آنتی بیوتیک ها شود، این می تواند بر عملکرد معده و روده ی وی تاثیر گذاشته و باعث ایجاد اسهال گردد.
سفر
همان طور که بزرگسالان در هنگام سفر، با بهم ریختگی فعالیت معده روبرو شده و گاه و گداری اسهال را تجربه می کنند، این موضوع در خصوص کودکان نیز به شکلی پررنگ تر دیده می شود. نوزادان و کودکان در هنگام سفر، ریسک بیشتری از ابتلا به اسهال دارند و باید حین سفر نسبت به نوزادان بسیار با احتیاط رفتار کرده و مرتب وضعیت مدفوع آن ها را تحت نظر داشته باشید.
شرایط پزشکی
برخی شرایط پزشکی مانند التهاب روده می تواند باعث اسهال شود.
دندان درآوردن
برخلاف تصور عموم دندان درآوردن خود عامل ابتلا به اسهال نوزاد نیست، اما از آن جایی که کودک در این دوران همه چیز را در دهان خود قرار می دهد، امکان ورود انواع میکروب ها و ویروس ها، وجود خواهد داشت که زمینه سازی ابتلا به اسهال کودک خواهند شد.
دلایل اسهال در نوزاد
در کنار علل عمومی که در بالا به آن ها اشاره شد، نوزادان شیرخواره نیز به دلایل مضاعفی، ممکن است به اسهال مبتلا شوند که در زیر به مهم ترین و رایج ترین آن ها اشاره شده است:
رژیم غذایی دلیل اسهال نوزاد
برخی از غذاهایی که مادر در دوران شیردهی میل می کند، می تواند روی وضعیت گوارش کودک او تاثیر گذاشته و به اسهال نوزاد منجر شود. به طور مثال غذاهای پر ادویه، نوشیدن شیر گاو، نوشیدنی های گازدار، کافئین زیاد و غیره، به احتمال زیاد باعث ایجاد مشکل خواهند شد. اگر نوزاد شیرخواره شما بی دلیل دچار اسهال شده است، لازم خواهد بود که رژیم غذایی خود را بررسی کرده و این عوامل حساسیت زا را از آن حذف کنید.
ملین ها
در صورتی که شما از یبوست رنج می برید و در عین حال به کودک خود نیز شیر می دهید، باید مصرف ملین ها را با احتیاط همراه سازید. حتما پیش از مصرف ملین ها در دوران شیردهی نوزاد، با پزشک خود در این باره مشورت داشته باشید. برخی از ملین ها اثری بسیار شدید روی نوزاد گذاشته و عوارض مشکل سازی را به همراه خواهند داشت.
از شیر گرفتن نوزاد
ورود به دامنه غذاهای جدید برای کودک، به منزله یک شوک تغذیه ای بوده و عجیب نیست که با عکس العمل معده و روده ی وی به شکل اسهال روبرو شویم. شیر گاو یک ماده تحریک کننده رایج بوده و اگر کودک شما پس از شیر مادر، از شیر گاو استفاده کند؛ احتمال ایجاد اسهال در او زیاد خواهد بود. این موضوع در کودکانی که شیر خشک می خورند، به مراتب کمتر دیده می شود. زیرا اکثر شیر های خشک با فرمولی نزدیک به شیر گاو تهیه می شوند و بدن کودک به نوعی با ترکیبات آن سازگاری قبلی پیدا کرده است.
آلرژی
این مورد بیشتر در کودکان و نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند، نمودار خواهد شد. بسیاری از مارک های شیرهای خشک از شیر گاو تهیه شده و پروتئین موجود در شیر گاو می تواند موجب حساسیت غذایی در نوزادان شود. همین طور نوزادان می توانند نسبت به فرمول مبتنی بر سویا نیز حساسیت داشته باشند.
آلودگی
آلودگی و میکروب ها می تواند از مسیرهای گوناگونی به نوزادان برسد. به طور معمول آلوده شدن پستانک یا سر شیشه شیر، از اصلی ترین مواردی است که به اسهال گرفتن کودک منجر می شود. همین طور آلوده بودن اسباب بازی هایی که کودک با آن ها سر و کار دارد، به این شکل زمینه ساز اسهال خواهد شد.
مضرات اسهال برای نوزاد
زمان اسهال نوزاد، مایعات بدن وی به شدت کاهش پیدا می کنند. از دست دادن مایعات، باعث کم آبی بدن شده و این موضوع در خردسالان با نرخ و سرعت بالاتری اتفاق می افتد و در بزرگسالان سرعت کمتری دارد.
نشانه های کم آبی بدن نوزاد
- کمتر از 6 پوشک مرطوب شده در بیست و چهار ساعت
- خشکی دهان و لب
- گریه بدون ریزش اشک
- کم اشتهایی
- تحریک پذیری بالا
در صورت مشاهده علائم کم آبی بدن کودک، سریعا با پزشک تماس بگیرید.
درمان اسهال نوزاد
درمان اسهال در نوزادان حول محور آبرسانی به بدن کودک می چرخد. از آن جایی که بدن کودک بلافاصله کم آب می شود، لازم است که به شکلی جبرانی، بدن وی را هیدراته سازید. اگر اسهال خفیف باشد، اغلب اوقات می توانید خود آن را در خانه مدیریت کرده و نیازی به مراجعه مستقیم به پزشک نخواهد بود.
درمان اسهال در نوزادان
روش های زیر به شما در درمان اسهال کودک کمک می کنند:
ادامه تغذیه در کنار اسهال کودک
مهم ترین کاری که می توانید برای درمان اسهال کودک انجام دهید، ادامه دادن تغذیه وی است. در حالی که مدفوع کودک خود را شل و آبکی می بینید، از تغذیه وی دست نکشیده و تا جایی که می توانید به وی شیر مادر یا شیر خشک بدهید.
این تصور که باید به معده فرزندتان استراحت بدهید، کاملا اشتباه است و اتفاقا باید خیلی زود به وی غذا برسانید. کودکان بسیار سریع دچار سوء تغذیه و کمبود آب بدن شده و باید برای تامین مایعات لازم، آن ها را تغذیه نمایید.
مراقبت از پوست نوزاد
پوشک های آلوده به اسهال، می توانند برای پوست کودک سوزاننده باشند. از این جهت در هر بار تعویض پوشک، پوست کودک را به خوبی با یک مایع شوینده مخصوص و ملایم شسته و به خوبی خشک نمایید. به علاوه دقت داشته باشید که به محض دفع، پوشک کودک را تعویض کرده و اجازه ندهید حتی یک دقیقه در آن وضعیت باقی بماند.
مراقبت از سرایت
لازم به ذکر است که اسهال می تواند به شکل یک بیماری مسری ظاهر شود و به ویژه اگر کودک دیگری در خانه دارید، پس از هر بار تعویض پوشک کودک، دست های خود را به خوبی شسته و ضدعفونی نمایید.
تماس با پزشک
ممکن است کودک شما قابل درمان و کنترل بیماری در خانه باشد، اما گاهی اوقات پزشک راه های درمانی بهتری پیشنهاد می کند. گاهی نیز استفاده از آنتی بیوتیک ها ضرورت خواهد داشت. اگر اسهال کودک به دلیل بیماری یا عفونت باشد، پزشک می تواند آنتی بیوتیک برای کودک شما تجویز کند. البته در نظر داشته باشید که از مصرف دارو های خودسرانه و بدون نسخه پزشک برای کودک به شدت اجتناب کنید.
داروی ضداسهال نیز می تواند برای کودکان مضر بوده و توصیه نمی شود.
چه موقع برای اسهال نوزاد به دکتر مراجعه کنیم؟
اسهال برای نوزادان و خردسالان می تواند خطرناک باشد، زیرا به کم آبی و کاهش وزن سریع منجر خواهد شد. غالبا مشکل جدی وجود ندارد، اما در صورت مشاهده علائم زیر، حتما بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:
- کودک مبتلا به اسهال، نوزاد چند ماهه است.
- کودک شما همراه با اسهال، تب یا علائم دیگری نیز دارد.
- در مدفوع اسهالی کودک شما، خون دیده می شود.
- کودک به خوبی غذا نمی خورد.
- به نظر می رسد که کودک شما درد دارد.
- کودک بیش از حد طبیعی و همیشگی خوابیده است.
- اسهال نوزاد بیش از 24 ساعت به طول بینجامد.
به یاد داشته باشید اسهال به قدری شایع است که در کودکان زیر 5 سال، هر سال تا 35 میلیون مورد اسهال تنها در ایالات متحده آمریکا گزارش می شود و این نرخ در سراسر جهان به تقریبا 1.7 میلیارد مورد می رسد.
بیشتر بخوانید: