تست ورزش قلب (ETT) چیست؟

تست ورزش قلبی، آزمایشی است که این روزها زیاد انجام می شود چراکه در جامعه پرتنش امروزی، مشکلات قلبی از شایع ترین بیماری هایی هستند که بشر را درگیر خود می کنند؛ سبک اشتباه زندگی، استفاده از فست فودها و عدم تحرک افراد، ابتلا به انواع عارضه های قلبی را افزایش داده است؛ مشکل در عملکرد عضلات قلب در حالت سکون و عدم تحرک بدن یکی از این روش ها که زیر نظر متخصص انجام می گیرد، تست ورزش قلبی یا استرس تست قلب است که بخش تجهیزات پزشکی مجله نسخه اول، در ادامه این مقاله به معرفی روش و تجهیزات لازم برای انجام این آزمایش می پردازد.

تست ورزش قلب چیست؟

 استرس تست یا تست ورزش برای قلب (Exercise Tolerance Testing  یا Stress Test System ) نوعی آزمایش غربالگری در زمینه عملکرد صحیح ماهیچه های قلب است؛ در این آزمایش قلب را با نظارت متخصص، در شرایط تنش و فعالیت کنترل شده قرار می دهند و عملکرد آن را بررسی و ثبت می نمایند؛ این روش  یک فرآیند عمومی تشخیصی برای انواع عارضه های قلبی به شمار می رود.

تست ورزش قلب چند دقیقه است؟

بعد از اینکه نوار قلب اولیه در حالت استراحت قلب گرفته شد، فرد مورد آزمایش به مدت ۲ تا ۳ دقیقه روی تردمیل آهسته راه می رود یا در دوچرخه ثابت به آرامی رکاب می زند تا بدنش گرم شود؛ در مراحل بعد هر ۲ الی ۳ دقیقه یک بار بر سرعت ورزش می افزایند و این افزایش ریتم طبق برنامه پزشک ادامه می یابد؛ وقتی میزان فعالیت به حد آستانه رسید، ۱۰ دقیقه استراحت داده می شود؛ بنابراین مدت زمان یکسانی نمی توان برای فرآیند تست ورزش قلب تعیین کرد و بسته به شرایط هر بیمار متفاوت خواهد بود.

شرایط عمومی فرد هنگام انجام تست ورزش قلب

برای انجام هر چه بهتر تست ورزش قلبی، لازم است شرایط زیر مهیا باشد:

1. ناشتا بودن حداقل ۳ساعت (برای افراد مبتلا به دیابت ۱ساعت کافی است) برای فرد مورد آزمایش لازم است.
2. نکشیدن سیگار (حداقل چند ساعت قبل از آزمایش)
3. پوشیدن لباس های کاملا آزاد و راحت و گرم بودن بدن به واسطه انجام نرمش های سبک
4. راحت بودن کفش های فرد هنگام تست ورزش قلب
5. عدم مصرف هر گونه شکلات، نوشدنی و سایر خوراکی های کافئین دار

همچنین سابقه سلامت قلبی فرد مورد تست ورزش قلبی، یعنی فشار خون، ضربان قلب و نتیجه الکتروکاردیوگرافی، باید بررسی و به صورت ثبت شده در اختیار کارشناس ناظر بر تست ورزش قرار گیرد؛ البته هر کدام از این فاکتورها هر ۳ دقیقه یک بار در حین انجام آزمایش باید بررسی و اندازه گیری شوند.

تجهیزات انجام تست ورزش قلب

یک دستگاه تردمیل یا دوچرخه ثابت

برای انجام تست ورزش قلبی، باید یک دستگاه تردمیل یا دوچرخه ثابت متصل به پردازشگر وجود داشته باشد؛ با راه رفتن، دویدن یا رکاب زدن فرد مورد آزمایش، تپش قلب وی شروع به افزایش کرده و بدن او نیاز به خون رسانی بیشتر پیدا می کند و اگر چنانچه عارضه ای قلب را درگیر خود کرده باشد مشخص خواهد شد؛

الکترودهای دریافت کننده سیگنال های قلب

الکترودهای دریافت کننده سیگنال های قلب،  مشابه الکترودهایی هستند که در دستگاه ECG  برای  ثبت امواج قلب و گراف عملکرد قلب در حالت سکون و استراحت مورد استفاده قرار می گیرند؛ این الکترودها به همراه کابل های اتصال، از ابزار حیاتی انجام این آزمایش هستند.

دستگاه پردازش و نمایشگر عملکرد الکتریکی قلب

این دستگاه شامل صفحه نمایشگر و رایانه ای است که سیگنال های در بافتی از قلب بیمار در آن ثبت و پردازش می شود و متخصص ناظر به واسطه آن، نتایج تست ورزش قلب، نوار قلبی، فشار خون و سایر اطلاعات بیمار را مورد بررسی قرار می دهد.

کپسول اکسیژن و ماسک و لوله های رابط تنفسی

کپسول اکسیژن و لوله های ارتباطی آن به سیستم تنفس بیمار، در شرایطی مورد استفاده قرار می گیرد که تست ورزش قلبی-ریوی توامان در حال انجام باشد و در تست ورزش قلبی ساده استفاده نمی گردد.

تست ورزش قلب چگونه انجام می شود؟

1. ابتدا الکترودهای دریافت سیگنال قلبی و کاف دستگاه سنجش فشار خون، به بدن فرد مورد آزمایش و دستگاه پردازش گر و مانیتور متصل می گردند؛
2. فرد روی تردمیل یا دوچرخه ثابت قرار گرفته و طبق روال حرکت دستگاه (تردمیل یا دوچرخه ثابت) به گام برداشتن یا رکاب زدن بر ارگومتر می پردازد.
3. سرعت فعالیت او باید طبق برنامه و زیرنظر متخصص ناظر باشد؛ در تست ورزش قلب با تردمیل، بعد از گذر هر ۳ دقیقه، شیب تسمه را ۲درصد و سرعت گردش آن را ۱٫۲کیلومتر بر ساعت افزایش می دهند و یا سختی ارگومتر دوچرخه ثابت را بالا می برند.

سن و جنسیت فرد، میزان ورزش و شدت آن را تعیین می کند؛ شیب و سرعت حرکت تردمیل یا دوچرخه حین آزمایش افزایش می یابد تا شرایطی مشابه دویدن در سربالایی برای فرد ایجاد گردد و علائم حیاتی ثبت می شود.

ضربان قلب باید حداقل به ۸۵درصد میزان قابل انتظار از آن میزان سن و جنس فرد برسد تا تست ورزش قلب قابل استناد و نتیجه گیری باشد.

اگر فردی قادر به استفاده از پاها در تست درزش قلب نباشد می تواند با دستان آن را انجام دهد.

در پایان تست ورزش از فرد مورد آزمایش خواسته می شود که به آرامی از سرعت فعالیت خود بکاهد و از حرکت باز ایستد.

چه کسی باید تست ورزش قلب بدهد؟

تست ورزش هم مانند سایر آزمایش های پزشکی باید توسط پزشک متخصص قلب تجویز گردد.

هنگامی که پلاک های چربی و سایر مواد مضر و غیرقابل جذب در عروق خونی رسوب می کنند؛ باعث ضخیم شدن دیواره های آن شده و حجم خون عبوری یا دبی خون گذرنده از رگ را کاهش می دهند؛ همین امر موجب افزایش فشار خون و به همریختگی در گردش خون می گردد. بسیاری از مویرگ ها و عروق کرونری و تغذیه کننده ماهیچه خود قلب، نسبت به این روسوبات آسیب پذیرتر هستند و امکان گرفتگی و مسدود شدنشان زیاد است که سکته قلبی را به دنبال خواهد داشت.

به طور کل افرادی که ویژگی های زیر را دارند مستعد ابتلا به گرفتگی عروق می باشند و بهتر است در صورت مشاهده هرگونه علامت ناراحت کننده از سوی قلب خود، اقدام به مراجعه به پزشک و انجام تست ورزش قلب نمایند :

• کسانی که اغلب فشارخون بالایی دارند.
• کسانی که کلسترول بالا دارند.
• کسانی که تریگلیسیرید بالایی دارند.
• افراد که مبتلا به چاقی و اضافه وزن و کم تحرکی هستند. 
• افرادی که به سیگار کشیدن عادت دارند.
• افرادِ که مبتلا به دیابت به ویژه نوع دوم آن هستند.
• کسانی که سابقه بیماری قلبی و سکته قلبی دارند.
• کسانی که سابقه سکته مغزی دارند.
• افرادی که به خاطر بیماری هایی مثل لوپوس، آرتریت و یا عوامل ناشناخته، دچار عفونت و التهاب شدید شده اند.

تست ورزش قلب در تشخیص چه مواردی کاربرد دارد؟

تست ورزش یا استرس تست قلب می تواند در تشخیص موارد زیر کمک کننده باشد:

• گرفتگی رگ های تغذیه کننده قلب ( عروق کرونری)
• سنجش آستانه تحمل بدن در برابر فعالیت (قدرت عملکردی) در افرادی که مدت ها قبل سکته قلبی داشته یا دچار نارسایی قلبی هستند.
• تعیین میزان شدت مشکلات ریتم (آریتمی) قلبی
• مشخص کردن زمان مناسب عمل جراحی قلب فرد بیمار مبتلا به عارضه قلبی

چه کسانی نباید تست ورزش قلب را انجام دهند؟

انجام تست ورزش یا استرس تست برای افراد زیر خطرآفرین است:

• کسانی که به تازگی سکته قلبی را از سرگذرانده اند.
• کسانی که دچار اختلال در تنفس هستند.
• افرادی در ناحیه مفاصل دست و پا دچار آسیب دیدگی شده اند.
• سایر افرادی که به طور کل از انجام حرکات ورزشی منع شده اند.

خطاهای تست ورزش قلب 

تست ورزش هم مانند همه آزمایش ها ممکن است دچار خطا در نتیجه باشد؛ شایع ترین خطاهای تست ورزش عبارت است از:

• خطای ۲۵درصدی در تشخیص گرفتگی عروق کرونری (اشتباها نتیجه منفی یا اشتباها مثبت اعلام شود)
• خطا و عدم تسلط در تشخیص تصلب خفیف شریان ها یا آترواسکلروزیس خفیف

روش جایگزین برای تست ورزش قلب 

ممکن است برخی افراد نیازمند به انجام تست ورزش قلب قادر به انجام آن نباشند یا علاقه مند به انجام آزمایش های دقیق تری در زمینه چکاپ قلب خود باشند؛ این افراد می توانند یکی از روش جایگزین استرس تست قلب را که در زیر به آن ها اشاره شده است برگزینند که البته مستلزم پرداخت هزینه بیشتری است.؛ این روش، اسکن رادیوایزوتوپ قلب با استرس دارو و استفاده از اکوکاردیوگرافی که تحت عنوان استرس تست دارویی یا استرس تست شیمیایی شناخته می شود.

استرس تست شیمیایی قلب چیست؟

در این روش، پزشک با تزریق یک داروی ویژه (اغلب دوبوتامین، آدنوزین و دی پیریدامول) تپش و ضربان قلب را به آهستگی افزایش می دهد؛ استرس قرار می گیرد و سپس با تصویربرداری مافوق صوت (اولتراسوند) و یا دوربین گاما، نتایج استرس اکو و تست استرس هسته ای مشخص خواهد شد.

هریک از این داروها ممکن است عوارضی مثل افزایش شدید فشار خون، ایجاد ناهمگونی در ریتم قلب و تنگی نفس شود به همین خاطر باید توسط متخصص قلب تزریق و مدیریت شود تا در صورت بروز هریک از این عوارض یادشده، تزریق دارو را متوقف سازد.

شرایط عمومی فردی که مورد آزمایش استرس تست شیمیایی قرار می گیرد از نظر راحتی پوشش، ناشتا بودن، عدم استعمال دخانیات و خوراکی های کافئین دار، کاملا مشابه تست ورزش قلب می باشد.