انواع تب سنج
دمای طبیعی بدن انسان بین ۳۶ الی ۳۶/۸ سانتی گراد است که در عامیانه ۳۷ درجه بیان می شود.وقتی این دما از مرز ۳۸ درجه بالاتر می رود اصطلاحا تب رخ داده است، تب در واقع شروع اعلام کننده شرایط دفاعی و مبارزه بدن با یک عامل عفونی مثل ویروس یا باکتری است؛ در این مقاله،بخش تجهیزات پزشکی مجله نسخه اول به بررسی فرآیند تب و معرفی انواع تب سنج یا همان دماسنج طبی می پردازد…
تب و نتایج آن
افزایش دمای بدن و تب میتواند نشان دهنده یک سرماخوردگی ساده، آنفولانزا و حتی این روزا ابتلا به کوید۱۹ باشد.در واقع یکی از ابتدایی ترین نشانه های ابتلا به کرونا ویروس نیز تب بالای ۳۸ درجه است و اگر میزان دما در پیشانی یا زیر زبان ۵/۳۸به بالا و در زیر بغل بالاتر از ۸/۳۷ سانتی گراد باشد؛ می توان گفت یکی از علائم ابتلا به کووید ۱۹ ایجاد شده است.در صورتی که عفونت بدن بیمار شدید نباشد در بهترین حالت بین ۳تا ۵ روز اتمام خواهد یافت و بدن، خود باعث نابودی عفونت شده و بهبود می یابد.
گستره دمایی تب
تب را می توان با توجه به دمای بدن در سه بازه تقسیم بندی کرد:
- تب خفیف، تب بالا و تب بسیار بالا یا شدید
- تب خفیف با رنج دمایی ۳۸الی ۳۸/۹ درجه سانتیگراد، باعث قرمزی گونه ها و ایجاد احساس خستگی می شود . گرمای غیر طبیعی ناشی از تب اغلب با لمس پیشانی محسوس است ولی فرد را از پا نمی اندازد.
- تب بالا با رنج دمایی ۳۹الی ۳۹/۹ درجه سانتیگراد، باعث ایجاد بیحالی و بعضا سردرد در فرد می شود و علاوه بر احساس داغ شدن بر پیشانی فرد ممکن است گوش ها، دست و پاهای فرد نیز سرخ و گرم تر از معمول شوند. این تب گاهی فرد را مجبور به دست کشیدن از کارهای روزانه کرده و وادار به استراحت می کند.
- تب بسیار بالا یا شدید با رنج دمایی ۴۰درجه سانتی گراد به بالا، علاوه بر داغی بدن، بی حالی برای انجام فعالیت، باعث بی اشتهایی نیز خواهد شد و فرد ناچار به استراحت مطلق می شود.
علائم تب
در هر سه حالت تب، شاهد افزایش نبض(حرکت ناشی از موج جریان خون در رگ ها که در حالت طبیعی با ضربان قلب برابر است) روی نقاط قوی ضربانی باشیم مثل گردن و مچ دست، به ازاي هر ۰/۵۶ درجه سانتي گراد تبر، سرعت قلب و نبض ۱۰ ضربان افزايش مي يابند.
تب سنج و انواع آن
در واقع تب گیر یا دماسنج پزشکی مثل دماسنج معمولی وظیفه اندازه گیری دما با واحد سانتی گراد یا سلیسیوس را بر عهده دارد ولی بخاطر ارتباطی که با سلامت انسان دارد مسلما باید از ویژگی های خاصی برخوردار یاشد تا دقت آن را افزایش دهد. معمولاً این دماسنج دارای مخزن جیوه و استوانه شیشه‌ای مدرج است که از ۳۵ تا ۴۲ درجه بندی شده‌است . دماسنج در زیر زبان، زیر بغل یا مقعد قرار می‌گیرد. البته سنجش دمای بیمار از پیشانی یا پرده صماخ نیز قابل انجام است. امروزه از دماسنج‌های دیجیتال نیز استفاده می‌شود. دمای رکتوم نزدیکترین دما به دمای مرکزی بدن است
چهار تفاوت عمده ای که بین یک دماسنج طبی(تب گیر) و یک دماسنج معمولی وجود دارد
اول وجود خمیدگی در کنار مخزن دماسنج طبی است که در دماسنج معمولی وجود ندارد و دلیل آن هم برنگشتن مایع درون آن (جیوه) به سمت مخزن بلافاصله بعد از فاصله گرفتن از بدن بیمار است تا فرصت کافی برای خواندن درجه دمای بدن بیمار برای پزشک فراهم گردد.
دوم جنس بدنه دماسنج طبی به صورت ذره بینی است تا خط ظریف عبور جیوه برای پزشک راحت تر قابل روئت شود ، اما بدنه دماسنج معمولی از شیشه ساده است.
سوم درجه بندی دماسنج طبی از ۳۵ تا حد اکثر ۴۵ درجه سانتی گراد انجام شده است ولی بازه درجه بندی دماسنج معمولی از۰ تا ۱۰۰ درجه می باشد.
چهارم مایع درون دماسنج طبی به دلیل ضرورت در دقت و سرعت اندازه گیری حتما جیوه انتخاب می شود ولی در دماسنج های معمولی ممکن است از الکل نیز استفاده شود.
امروزه دماسنج های پزشکی(تب گیر) با تنوع زیادی در بازار به فروش می رسند ، میتوان آنها را به طور عمده به دو گروه تماسی و غیر تماسی تقسیم کرد و در هر گروه به دو زیر مجموعه دیجیتال و غیر دیجیتال.
تب سنج های تماسی:
- تب سنج جیوه‌ای(غیر دیجیتال):
دماسنج جیوه ای پزشکی از یک ستون شیشه ذره بینی مدرج تشکیل شده است که داخل آن لوله ای ظریف متصل به مخزن کوچک جیوه تعبیه شده است با توجه به دمای محیط، جیوه تغییر حجم می دهد و شروع به بالا رفتن در لوله می کند، نهایتا میزان دما مشخص می شود. از دماسنج جیوه ای پزشکی برای اندازه گیری دمای بدن به صورت تماسی(قابل قرارگیری در دهان، لای بغل و یا انتهای لوله گوارش(مقعد)) استفاده می شود.
- تب سنج نواری (غیر دیجیتال):
دماسنج نواری پزشکی، وسیله ساده‌ای است که دمای بدن بیمار را نشان می دهد. با تماس کامل ۱۵ الی ۲۰ ثانیه ای روی پیشانی فرد دمای بدن وی را آشکار می سازد به این صورت که روی این نوار ۶خط ضخیم قرار دارد که به هر یک دمایی اختصاص یافته است( ۳۵، ۳۶، ۳۷، ۳۸، ۳۹، ۴۰) و با تماس پوست فرد (معمولا پیشانی) با دماسنج نواری، بسته به دمای بدن این خطوط که در ابتدا سیاه رنگ هستند تغییر رنگ خواهند داد. این نوع دماسنج طبی معمولا برای نوزادان و اطفال استفاده می شود و از دقت کمتری نسبت به دماسنج جیوه ای برخوردار است.
- تب سنج گوش یا تمپانیک(دیجیتال):
نوعی دماسنج پزشکی دیجیتالی است که نوک سنسور حرارتی الکترونیکی آن داخل گوش قرار داده شده و در عرض چند ثانیه صدای بیب پایان کار را اعلام و درجه حرارت بر روی صفحه نمایش خوانده می شود. این دماسنج برای شیرخواران بخصوص کوچکتر از ۳ ماه به دلیل کوچک بودن مجرای گوش دقیق نیست. این دماسنج از اشعه مادون قرمز برای اندازه گیری دمای بدن از طریق مجرای گوش استفاده می‌کند
اين وسيله در سال اول تولد کودک بهترين نوع تب سنج است؛ زيرا استفاده از آن بسيار آسان است، ميزان دقت بالايي دارد و در اغلب موارد بسيار قابل اطمينان است. خواندن عدد روي اين نوع تب سنج ها ساده و بسيارسريع است و معمولاً کار با آن حدود ۱۰ ثانيه الي ۲ دقيقه طول مي کشد.
- تب سنج رکتال یا مقعدي(دیجیتال):
برای بزرگسالان
برای کودکان و نوزادان
با توجه به اينکه سنجش تب نوزادان از طريق مقعد دقيقترين نتيجه را نشان مي دهد لذا بهترين ابزار براي استفاده در اين قسمت از بدن همان تب سنج معقدي است. اين تب سنج ها داراي نوکي انعطافپذير و دسته اي پهن هستند. در اين نوع تب سنج وارد کردن تنها ۵/۲ سانتيمتر از طول قسمت انعطاف پذير کافي است. واردکردن بيش از اين اندازه ممکن است باعث آسيب جدي به کودک شود. هرچند ممکن است که بعضي از کودکان با تب سنج معقدي مشکلي نداشته باشند؛ اما بعضي ديگر از آن نفرت دارند.دمای نشان داده شده از طریق قرارگیری تب سنج مقعدی، نیم درجه بیشتر از دمای زیر بغل و یا حتی زیر زبان است و از دقت بیشتری برخوردار می باشد.
- تب سنج پستانکي (دیجیتال):
براي استفاده از اين تب سنج ها به همکاري خود کودک نيز نياز است. اين دماسنج های پزشکی نيز مانند ساير دماسنج هاي ديجيتال، با باتري کار مي کنند و با يک حسگر الکترونيک درجه حرارت بدن را اندازه ميگيرند. درجه حرارت روي صفحه اي در جلوي دماسنج نمايش داده مي شود. براي کار با اين دماسنج، کودک بايد آن را بدون حرکت به اطراف به مدت سه دقيقه در دهان نگاه دارد. کودکي که از عفونت گوش رنج مي برد و مدام بيتابي مي کند امکان ندارد آن پستانک را به دهان بگيرد چون مکيدن آن درد گوش را بيشتر خواهد کرد. اين تب سنج ها نبايد براي نوزادان کوچکتر از ۳ ماه به کار گرفته شوند. کودک بايد پستانک را در دهان خود نگه دارد و چند دقيقه آن را حرکت ندهد .
- تب سنج های غیرتماسی(دیجیتال):
این نوع دماسنج‌های طبی غیرتماسی از طریق لیزر و یا مادون قرمز با کمی فاصله از سطح پیشانی ظرف یک تا سه ثانیه درجه حرارت بدن را نمایان می‌کند. پردازش و اعلام نتیجه این تبسنج هم به صورت دیجیتالی است. سطح فرستنده-گیرنده آن را در فاصله ۳-۱ سانتی متری وسط پیشانی نگه داشته و در عرض چند ثانیه، صدای بیب پایان کار را اعلام و درجه حرارت صفحه نمایش خوانده می شو د.
بیشتر بخوانید: