دستگاه اکسیژن ساز چیست؟
با صنعتی شدن زندگی امروز، افزایش کارخانه ها در مجاورت شهرها و نهایتا افزایش آلودگی هوا، آسیب به ریه ها و دستگاه تنفسی بسیار افزایش یافته است؛ این دست بیماران، کهنسالان و خردسالان که دارای سیستم تنفس حساس و آسیب پذیری هستند در چنین شرایطی دچار مشکلات عدیده تنفسی می گردند.
لذا مجبور به استفاده از اکسيژن آزمایشگاهی (کپسول اکسیژن) خواهند شد؛ اما استفاده و حمل مداوم سیلندر اکسیژن خالص ذخیره شده، دشوار بوده و گاهی موجب سوختگی ناشی از گاز اکسیژن می شود.
همان طور که می دانید هوای معمولی و شاید سالم محیط زندگی ما، دارای حدودا ۷۸درصد نیتروژن و ۲۱ درصد اکسیژن است که این مقدار در صورت وجود آلودگی، کاهش خواهد یافت و بیماران تنفسی نمی توانند درصد اکسیژن موجود در هوا را به درستی به ریه های خود منتقل کنند بنابراین دچار بی قراری، تنگی نفس و احساس خفگی و گاهی بی خوابی می شوند.
اکسیژن ساز چیست؟
امروزه دستگاه اکسیژن ساز بهترین جایگزین برای سیلندرهای اکسیژن محسوب می شود؛ این دستگاه گازهای مخلوط و ترکیب شده موجود در هوا را جداسازی کرده و با متمرکز کردن مولکول های اکسیژن آن، اکسیژن لازم جهت تنفس را فراهم می کند؛ این اکسیژن را در مخزن خود تحت عنوان اکسیژن غنی شده ذخیره کرده و به نازال اکسیژن جهت تنفس بیمار منتقل می کند ؛ این نوع اکسیژن آسیب به ریه ها را به کمترین میزان کاهش می دهد.
چه کسانی بیشتر به دستگاه اکسیژن ساز نیازمند هستند؟
دستگاه اکسیژن ساز در اولویت اول برای بیماران مبتلا به انسداد ریه ، زات الریه(پنومی)، آسم، دیسپلازی ریوی (در نوزادان نارس)، آماس ریوی، آپنه تنفسی در خواب، آسیب های ریوی ناشی از ویروس هایی از قبیل کووید۱۹(کرونا ویروس) ، سایر آسیب هایی که ممکن است بر اثر حوادث و تصادف به ریه ها وارد شده باشد و عملکرد آن ها را ضعیف کند و همچنین بیماری های قلبی، توصیه می گردد؛ اما افراد سالم و ورزشکاران نیز می توانند برای رفع خستگی و یا بالابردن کیفیت تنفس خود از این دستگاه استفاده کنند.
عملکرد اکسیژن ساز
عملکرد دستگاه اکسیژن ساز به این شکل است که هوای محیط را مکش کرده و آن را فیلتر می کند یعنی با عبور از مخزن زئولیت به ۸۰ درصد نیتروژن و ۲۰ درصد اکسیژن تجزیه می کند و نهایتا در مخزن خود ذخیره می سازد؛ با استفاده از یک کمپرسور قدرتمند خلوص اکسیژن جداسازی شده را تا حدود ۹۰ درصد افزایش می دهد و فشار درون مخزن را به ۲۳۰میلی متر جیوه می رساند؛ اکسیژن خالص سازی شده بسته به نوع نیاز فرد مصرف کننده، به صورت پیوسته یا پالسی به دستگاه تنفس وی منتقل می گردد.
واحد اندازه گیری اکسیژن خروجی این دستگاه به طور معمول، لیتر بر دقیقه است و اکسیژن سازهای خانگی در گستره پنج، هشت و ده لیتربردقیقه دارای خروجی هستند؛ لازم به ذکر است میزان مصرف، نوع و زمان آن باید بعد از معاینه و با تجویز پزشک تعیین گردد.
اجزای اصلی هر دستگاه اکسیژن ساز، به قرار زیر است:
- فیلترها
- کمپرسور هوا
- پودر زئولیت
- درگاه خروجی اکسیژن
- فلومتر
- نبولایزر یا لیوان اکسیژن (جهت مرطوب سازی اکسیژن حین ورود به ریه ها)
- نازال اکسیژن
- پالس اکسی متر (در بعضی از اکسیژن ساز ها)
انواع اکسیژن ساز:
اکسیژن سازها با توجه به محل و نوع استفاده ، به دو دسته ثابت و پرتابل تقسیم می شوند؛
نوع ثابت این دستگاه، از برق شهری به عنوان منبع تغذیه استفاده می کند، جابه جایی آن چندان متداول نیست ولی برای انتقال و جابه جایی مجهز به چرخ است و برای استفاده راحت تر بیمار و آزادی عمل بیشتر می توان نازال بلند به آن متصل کرد.
نوع پرتابل این دستگاه، از باتری به عنوان منبع تغذیه بهره می گیرد؛ در خارج از منزل (حتی در کوله پشتی) نیز قابل استفاده است و جابه جایی آن آسان است؛ برای مصرف کمتر باتری معمولا از اکسیژن رسانی پالسی استفاده می کند؛
در هنگام تهیه دستگاه اکسیژن ساز پرتابل باید به وزن، ظرفیت باتری و میزان مصرف انرژی آن توجه کرد؛ همچنین این مورد را در نظر داشته باشید که قیمت نوع پرتابل بالاتر از نوع ثابت است.
بیشتر بخوانید: