سندرم دست بیقرار یا سندرم دست بیگانه چیست؟
سندرم دست بیقرار، یک عارضه عصب‌شناختی است. این حالت در شب‌هنگام و موقع استراحت به هنگام نشستن و دراز کشیدن بیشتر دیده می‌شود. به طور کلی تصویر بالینی دست بیقرار تفاوتی با پای بیقرار ندارد، فقط این که به جای پا در دست رخ می‌دهد. شما انگار مجبورید برای آرام کردن یک ناآرامی خاص که درون پا یا دست خود حس می‌کنید، آن عضو را تکان بدهید. البته مکانیزم زیربنایی آن تاکنون ناشناخته مانده است و نیاز به بررسی و مطالعات بیشتر دارد. حالا توجه شما را به اختلال دیگری که شباهت سطحی با دست بیقرار دارد، جلب می‌کنیم: سندرم دست بیگانه یا سندرم دکتر استرنج‌لاو.
سندرم دست بیگانه یا سندرم دکتر استرنج‌لاو
در سندرم دست بیگانه، فرد مبتلا بدون اینکه کنترل خودآگاهانه‌ای بر حرکات دست خود داشته باشد، می‌بیند که این عضو بدنش گویا تحت کنترل یک چیز بیرونی فعال می‌شود. گویی یک بیگانه در حال استفاده از این دست است. در این حالت دست انگار مغز خودش را دارد و مجزا و خودمختار از سایر بدن به حرکت می‌افتد. این سندرم که یک اختلال در کنترل حرکتی است اغلب ناشی از ضربه مغزی می‌باشد. سندرم دست بیگانه هرچند یک عارضه عصبی نادر است، اما برای بیمار مبتلا بسیار بسیار آزاردهنده و آشفته‌کننده است و در موارد حاد حتی می‌تواند به قیمت جان فرد تمام شود.
علائم سندرم دست بیگانه
عدم کنترل دست، علامت اصلی این عارضه است. البته سندرم دست بیگانه، از یک عدم کنترل دست ساده فراتر است. دست مبتلا، ضعیف نیست و اتفاقا قدرت نرمال خود را حفظ می‌کند. اما بیاختیار و بدون کنترل شناختی، یعنی خارج از کنترل ارادی مغز به حرکت می‌افتد. این حرکات دست، اسپاسمی یا تشنج‌گونه و بی‌هدف نیست؛ بلکه هدفمند و هماهنگ است. افراد مبتلا به سندرم دست بیگانه، معمولا می‌گویند که دست آن‌ها گویی توسط شخص دیگری کنترل می‌شود.
حرکات نرمالی همچون برداشتن اشیا، لمس کردن سطوح و حتی لباس پوشیدن و لباس درآوردن همگی از مشخصات این سندرم هستند؛ با این تفاوت که شخص مبتلا، از این شکایت دارد که این حرکات «معمول» را در حالی انجام می‌دهد که خارج از خواسته، نیت و انتظار اوست.
طبق گزارشات پزشکی، تشخیص این عارضه، چالش‌برانگیز است. چون سندرم دست بیگانه در واقع یک اختلال عصب‌شناختی بدون مولفه روان‌پزشکی است و در مرحله تشخیص‌گذاری، مایه سردرگمی است؛ خصوصا به خاطر این که اختلالات روان‌پزشکی و مشکلات رفتاری بسیار شایع‌تری از سندرم دست بیگانه وجود دارند و شکایت از «حرکت بیاراده دست» در بیشتر مواقع با مواردی غیر از سندرم دست بیگانه، قابل توضیح و توجیه است. لذا معاینه و ارزیابی دقیق، لازم است تا بتوان به یک تشخیص افتراقی از آن نسبت به سایر اختلالات رسید.
علت سندرم دست بیگانه
این سندرم می‌تواند علت یا علل متفاوتی داشته باشد. اگرچه سکته می‌تواند یکی از علل این عارضه باشد، اما همواره این سندرم با یک سکته مغزی هم‌بستگی ندارد.
سندرم دست بیگانه ممکن است پس از عمل جراحی مغز و اعصاب رخ بدهد؛ خصوصا وقتی در بافت جسم پینهای مغز برشی ایجاد شود. بین این عارضه و بیماری‌های مخرب سلول‌های عصبی، ارتباطی غیرقابل پیش‌بینی دیده می‌شود. ضایعات دیگر همچون ضربه و سرطان نیز می‌تواند منجر به سندرم دست بیقرار بشود.
آیا درمانی برای سندرم دست بیگانه وجود دارد؟
- برخی روش‌های موفق در کنترل دست بیقرار از این جمله اند:
- درمان‌های معطوف به کنترل ماهیچه‌ای مثلا بوتاکس و داروهای بازدارنده عصب‌عضله‌ای.
- فنون درمان شناختی نیز در حال استفاده است و با همکاری بیماران به یک اثربخشی متوسط ختم می‌شود.
بیشتر بخوانید: