قرص ضدبارداری چیست؟
داروهای ضدبارداری راحت ترین راه و ارزان ترین روش برای برای جلوگیری از بارداری می باشد. خیلی از زوج ها که تصمیم بر بچه دار شدن ندارند از روش های گوناگون برای جلوگیری استفاده می کنند. قرص های ضدبارداری علاوه بر اینکه بسیار تاثیرگذار است می توانند برای بدن خانم نیز مضر باشد.
قرص ضدبارداری چیست و چگونه کار میکند؟
قرص ضدبارداری (Oral contraceptive pill , OCP, Combined oral contraceptive pill) به گروهی از داروهای خوراکی به شکل قرص گفته میشود که برای پیشگیری از بارداری مصرف میشوند. این داروها از پرکاربردترین روش‌های پیشگیری از حاملگی در سراسر جهان می‌باشند و نقشی انقلابی در جامعه انسانی داشته‌اند. مصرف این قرصها از ابتلا به بیماری‌های آمیزشی نظیر ایدز پیشگیری نمی‌کند و فقط برای پیشگیری از بارداری هستند.
قرصهای ضدبارداری چگونه کار می‌کنند؟
قرصهای ضدبارداری حاوی هورمونهایی هستند که جلوی تخمک گذاری را گرفته و ازطریق ایجاد تغییرات دیگری در بدن نیز به پیشگیری از بارداری کمک می‌کنند. در اثر مصرف این قرصها:
- موکوس (مخاط) دهانه رحم ضخیم و ورود اسپرم به داخل‌رحم مشکل میشود.
- آسترم رحم نازک و احتمال لانه‌گزینی تخم لقاح یافته کمتر میشود.
این قرصها در جلوگیری از بارداری تاچه اندازه مؤثرند؟
با استفاده تیپیک و معمول این قرصها، 8% و درصورت استفاده تمام و کمال آنها، 1% زنان درسال اول باردار میشوند. برای مؤثربودن این قرصها درجلوگیری از بارداری، باید آنها را هر روز سرساعت مشخصی مصرف نمود.
انواع قرص های ضد بارداری
قرصهای ضد بارداری ترکیبی (OCP) در واقع ترکیبی از هورمون استروژن و پروژسترون و و رایجترین روش پیشگیری از بارداری هستند. فراورده های متنوعی از این ترکیبات هورمونی در بازار موجود است که همگی تقریبا اثرات ضد بارداری مشابهی دارند.مهمترین مکانیسم اثر آنها مهار تخمک گذاری است و درصورتی که صحیح و به موقع مصرف شوند اثر محافطتی نزدیک به 100 درصد دارند ( همانند ای یو دی ) .اکثر این ترکیبات بصورت بسته هایی حاوی 21 یا 28 تایی قرص موجود هستند.قرصهای ضد بارداری برای پیشگیری اورژانسی هم استفاده می شوند.
1- قرصهای 28 عددی
یک بسته قرص ضد بارداری 28 تایی، حاوی 21 قرص هورمونی و 7عدد قرص بدون هورمون است. از روز اول سیکل قاعدگی با قرصهای هورمونی شروع شده و با قرصهای بدون هورمون تمام میشود. بلافاصله پس از اتمام قرصهای بدون اشد. بایستی بسته بعد را شروع کرد.دراین فاصله ممکن است پریود بعدی شروع شود.
درصورتی که خونریزی رخ ندهد مصرف بسته بعدی سر موعد باید شروع شود ولی احتمال حاملگی باید با مراجعه به پزشک رد شود.قرص روکین و یاسمین از این دسته هستند.
2- قرصهای 21 عددی
قرصهای جلوگیری از بارداری 21 تایی ، حاوی هورمون استروژن و پروژسترون بوده ودو نوع رایجتر آنها قرص ال دی و اچ دی می باشد. از روز اول پریود شروع شده و یک هفته پس از اتمام قرصها، بسته بعدی شروع میشود.در یک هفته فاصله بین قرصها ممکن است سیکل پریود شروع شود.
درغیر اینصورت بایستی احتمال بارداری رد شود.قرص اچ دی (HD) میزان استروژن بیشتری نسبت به قرص ال دی دارد و در تعدادی از خانمهایی که همزمان مشکل خونریزی شدید یا غیر طبیعی دارند در صورت صلاحدید متخصص زنان تجویز میشود.
نحوه مصرف قرص ضد بارداری
قرصهای جلوگیری از بارداری ، باید هر روز یا هرشب مصرف شوند. بهتر است در یک محدوه زمانی مشخص و نه لزوما در یک ساعت معین مصرف شوند. در صورتی که OCP روز اول سیکل مصرف شود نیاز به روش پشتیبان در هفته اول نیست اما در صورتی که قرص ازروز 3-2 سیکل مصرف شود توصیه میشود در طی هفته اول مصرف قرصها از یک روش مکمل دیگر مانند کاندوم نیز استفاده شود. داشتن رابطه جنسی در طی یک هفته فاصله باعث بارداری نمی شود.
تداخل دارویی با قرصهای ضد بارداری:
برخی داروها با اثر قرصهای جلوگیری تداخل دارند و باعث کاهش اثرضد بارداری قرصها میشوند و بالعکس. مصرف همزمان بعضی از انتی بیوتیکها و داروهای ضد تشنج با قرص ضد بارداری، باعث کاهش اثر قرصهای جلوگیری شده و باعث ایجاد خونریزی در طی مصرف قرصهای ضد بارداری میشوند. در صورت مصرف داروهای دیگر همزمان با قرصهای ضد بارداری، بایستی پزشک متخصص زنان در جریان قرار گیرد تا دوز بالاتری از دارو تجویز شود.
مصرف همزمان ویتامین سی واستامینوفن با قرص جلوگیری از بارداری ، باعث افزایش احتمال خونریزی و لکه بینی در طی مصرف قرص میشوند.
8 مهمترین عوارض قرص های ضدبارداری
این داروها شامل عوارض جانبی می باشد که بروز آن ها در هر فردی متفاوت است. شما می توانید با کسب اطلاعات درمورد عوارض این داروها از آن ها جلوگیری کنید.
1. لکه بینی در هنگام مصرف قرص ضدبارداری
یکی از عوارض قرص های ضدبارداری، لکه بینی بین دو قاعدگی است. معمولا در بین ۵۰ درصد از افرادی که این قرص ها را مصرف می کنند، در سه هفته اول مصرف دارو شما دچار خونریزی واژن و لکه بینی می شوید.
اگر داروها به درستی مصرف شود در دوران لکه بینی هم اثرگذار خواهد بود. لکه بینی بین دو زمان قاعدگی به علت سازگار شدن رحم اتفاق میوفتد.
2. تاخیر در قاعدگی یکی از عوارض ضدبارداری
گاهی شما قرص ها را درست مصرف می کنید اما باز هم عادت ماهیانه شما دچار تاخیر می شود. البته تاخیر در قاعدگی علت های مختلفی مثل استرس، بیماری، مسافرت ئ اختلالات هورمونی دارد. اگر در حین مصرف قرص عادت ماهیانتان به تاخیر افتاد قبل از شروع بسته بعدی قرص حتما تست بارداری دهید.
3. ترشحات واژن
افزایش یا کاهش میزان رطوبت واژن تا تغییر در نوع ترشحات عوارض مصرف قرص های ضدبارداری است. معمولا تغییراتی که در ترشحات واژینال رخ می دهد، خطرناک نیست. اما اگر از تغییرات ناگهانی نگرانید یا می‌ترسید دچار عفونت شده باشید، به پزشک مراجعه کنید.
4. حالت تهوع بعد از مصرف داروی ضد بارداری
زمانی که برای اولین بار قرص ضدبارداری را مصرف می کنید ممکن است دچار تهوع شوید. این حالت تهوع معمولا خفیف بوده و مدت آن کوتاه است. اگر قرص را با غذا و یا قبل از خواب بخورید از حالت تهوع شما جلوگیری می کند. با زیاد شدن و طولانی شدن تهوع به پزشک مراجعه کنید.
5. سردرد
هورمون های جنسی در ایجاد سردرد و میگرن تاثیرگذار است. این قرص ها دوزهای مختلفی دارد که هریک از آن ها به میزان مشخصی موجب احساس سردرد در فرد می شوند. تحقیقات نشان داده سردرد براثر مصرف قرص های ضدبارداری خیلی زود برطرف خواهد شد. ولی اگر سردرد شما بهبود پیدا نکرد برای درمان به پزشک مراجعه کنید.
6. افزایش وزن
طبق تحقیقات دلیلی برای افزایش وزن براثر مصرف داروهای ضدبارداری پیدا نشده است. با این حال بسیاری از افراد براثر مصرف این داروها دچار افزایش وزن و جمع شدن مایعات در سینه و باسن می شوند.
7. حساس شدن سینه
مصرف قرص های ضدبارداری موجب بزرگ شدن و حساس شدن سینه ها می شود. این عارضه چند هفته بعد از مصرف دارو برطرف می شود و جای نگرانی ندارد. اما اگر درد و بزرگی سینه ها افزایش یافت و احساس کردید چیزی مثل غده در آن وجود دارد به پزشک مراجعه کرده و سینه هایتان را معاینه کنید.
8. کاهش میل جنسی در دوره مصرف قرص ضدبارداری
هورمون هایی در قرص ضدبارداری وجود دارد که موجب کاهش میل جنسی می شود. با این حال در بعضی افراد مصرف داروهای ضدبارداری باعث افزایش میل جنسی می شود. افزایش میل جنسی ممکن است به‌علت کاهش علائم دردناک مانند درد شکم در قاعدگی، سندرم پیش از قاعدگی، آندومتریوز و فیبروئیدهای رحم باشد.
راه های جایگزین قرص ضدبارداری و از بین بردن عوارض آن
روش های جایگزینی برای مصرف قرص ضدبارداری وجود دارد. اگر عوارض قرص ها و داروها شما را آزار می دهد می توانید از راه های جایگزین برای جلوگیری از بارداری استفاده کنید.
کاندوم
کاندوم وسیله ای است که از تماس اسپرم با سلول های تخمک جلوگیری می کند. کاندوم‌های مردانه پوشش‌هایی هستند که روی آلت تناسلی مردان قرار می‌گیرند، درحالی‌که کاندوم‌های زنانه، کیسه‌های کوچکی هستند که در هر دو سرشان حلقه دارند و داخل واژن قرار می‌گیرند.
دیافراگم
دیافراگم در واژن قرار می گیرد و دهانه رحم را مسدود می کند. دیافراگم باید به همراه اسپرم کش استفاده شود. دیافراگم برای بعضی افراد همراه با سوزش واژن و یا عفونت ادراری است. این عوارض جانبی معمولا براثر ماده ی ساخته شده آن و یا نوع اسپرم کش حاصل می شود.
تزریق
آمپول‌هایی مانند دپوپروورا موجب سرکوب تخمک گذاری و افزایش غلظت مخاط دهانه رحم می شود. تزریق آمپول های ضدبارداری ممکن است مثل قرص ها عوارض جانبی داشته باشند. دپوپروورا موجب کاهش تراکم استخوان و پوکی استخوان می شود.
ایمپلنت
ایمپلنت های ضدبارداری یک میله‌ی پلاستیکی کوچکی است. این وسیله زیر پوست بازو کاشته می شود و موجب افزایش غلظت مخاط دهانه رحم، نازک شدن آندومتر و سرکوب تخمک گذاری می شود. کاشت‌های ضد بارداری ممکن است باعث ایجاد درد شکم و پشت شوند یا خطر کیست‌های غیرسرطانی تخمدان را افزایش دهند.
دستگاه داخل رحمی
این دستگاه از پلاستیک و مس ساخته شده و داخل رحم قرار می گیرد. از این دستگاه دو نوع هورمونی و غیر هورمونی وجود دارد. گاهی استفاده از دستگاه های داخل رحمی موجب لکه بینی و قاعدگی نامنظم می شود.
فواید قرص های ضد بارداری
قرصهای ضد بارداری علاوه بر پیشگیری از بارداری، برای مقاصد درمانی نیز مورد استفاده قرار می گیرند. در بسیاری از موارد هنگام تجویز این قرصها برای دختران جوان، هدفهای درمانی مد نظر است نه پیشگیری از بارداری.
- قاعدگی منظم و خفیف تر: قرص های ضدبارداری خوراکی به تنظیم چرخه قاعدگی کمک می کنند و با مصرف آنها چرخه قاعدگی هر 28 روز یکبار تکرار خواهد شد. قاعدگی در دورانی که قرص مصرف می کنید، بسیار خفیف تر است. مقدار هورمون موجود در قرص ضدبارداری خیلی کم بوده و علی رغم اینکه هر ماه مقدار کمی خون دفع می شود، دیواره رحم ضخیم نخواهد شد. برای قرص های طولانی مدت فاصله بین دو قاعدگی مدت زمانی بین 3 ماه یا کمتر است.
- برخورداری از پوستی روشن تر: هورمونهایی که در اغلب قرص های ضدبارداری مورد استفاده قرار می گیرد، به درمان اکنه کمک کرده و حتی مانع ایجاد آکنه می گردد. برای مشاهده نتیجه مصرف قرص روی پوست، باید کمی صبور باشید.
- از بین رفتن درد قاعدگی یا کاهش آن: قرص های ضد بارداری به کاهش درد قاعدگی کمک می کنند شاید این مورد یکی از مهم ترین فواید قرص های ضد بارداری برای افرادی باشد که قاعدگی های بسیار دردناک دارند.
- سایر مزایای طبی: از آنجا که مقدار خونریزی قاعدگی با استفاده از قرص های ضد بارداری کاهش می یابد، احتمال ابتلا به کم خونی یعنی کاهش بی اندازه گلبولهای قرمز نیز در دختران کمتر خواهد شد قرص های ضد بارداری احتمال ابتلا به سرطان دیواره رحم یا آندومتر، سرطان تخمدان و کیست تخمدان را کاهش می دهد. همچنین این قرصها مانع از بروز بارداری های خارج رحمی می شوند. بارداری خارجی رحمی نوعی بارداری است که در آن تخمک لقاح یافته در لوله رحم یا جایی غیر از دیواره رحم لانه گزینی می کند.
بیشتر بخوانید: