شهر همدان

ایران مهد جاذبه های گردشگری و شهرهای بسیار جذابی است که بازدید از آن ها خالی از لطف نخواهد بود. در ایران شهرهایی وجود دارند که سال ها تجربه و تاریخ را با خود به دوش می کشند و همین امر سبب می شود تا بر جذابیت آن ها افزوده شود. در میان همین شهرها، نام استان همدان به زیبایی می درخشد، چرا که تاریخچه و تمدن آن همیشه زبان زد خاص و عام بوده است. با ما در این مطلب همراه باشید تا با تاریخ و جغرافیای همدان آشنا شوید.

تاریخ و جغرافیای همدان

ایران از دیرباز تا به امروز، در مسیر تاریخ، افت و خیزهای فراوانی را پشت سر گذاشته است و در این میان شهرهای مختلفی در تاریخ ایران نقش بسیار پر رنگی را ایفا می کنند. هنگامی که صحبت از همدان به میان می آید، نام های دیگر آن چون هگمتانه به سرعت در ذهن ما نقش می بندد. همدان اولین پایتخت ایران بوده است و همین کافیست تا اهمیت این شهر از نظر تاریخی برای همه واضح شود. این شهر را می توانیم شهر تاریخ ایران بنامیم چرا که سلسله ها و پادشاهان مختلفی که بر این سرزمین حکومت کرده اند، همگی بدون تردید بر این شهر تاثیر گذاشته اند.

برای بررسی قدمت استان همدان، می بایست به دوران مادها برگردیم، جایی که آغاز کننده اصلی تاریخ ایران است. گفته می شود که بنای شهر همدان، به دست پادشاه مادها، به نام دیا آکو بوده است.

روزگاری مادها، در همدان قصری بسیار مشهور به نام هفت حصار ساختند که بسیاری آن را همچون عجیب هفتگاه بابل می پندارند. پادشاهانی که در این قصر بر تخت حکومت نشستند و هگمتانه را به باشکوه ترین زمان و دوران خود رساندند، دیاکو، فرورتیش، هووخ‌شتر و اژی دهاک بودند.

البته
لازم به ذکر است که بدانید، هگمتانه تنها نام برگزیده برای همدان نبوده، بلکه همدان نام هایی مانند اکباتان، احمتا، هنگ متان، آکسایا، اهدانه، هکمتان،آنادانا، سارو، ایپیفانیا، زینستان، امدانه، همدانا، نازمه و …را نیز با خود به یدک کشده است.

پایتخت بودن همدان

همدان بعد از مادها

بعد از مادها، همدان پایتخت تابستانی هخامنشیان شد و ضرابخانه‌ هخامنشیان نیز در این شهر ساخته شد. همچنین لازم به ذکر است که صدور نخستین فرمان حقوق بشر به دست کوروش کبیر نیز در همین شهر رخ داد و در نهایت همدان به نام احمتا در تورات عهد عتیق تغییر نام داد.

همدان بعد از هخامنشینان

بعد از هخامنشیان، سلوکیان چیزی در حدود یک قرن، بر بخشی ایران که در زمان اسکندر مقدونی، تجزیه شده بود، حکومت کردند.

همدان بعد از سلوکیان

بعد از سلوکیان، اشکانیان و ساسانیان نیز همدان را به عنوان پایتخت تابستانی خود انتخاب نمودند. و سلجوقیان در قرن ششم هجری قمری، به مدت پنجاه سال، پایتخت را از بغداد به این شهر منتقل نمودند.

همدان بعد از سلجوقیان

با روی کار آمدن سلسله زندیه، برای مدت چند ماه، کریمخان ملایری بر همدان حکومت کرد. اما پس از مرگ کریمخان ملایری، علی مراد خان، خواهر زاده وی، همدان را پایتخت خود قرار داد و با ضرب سکه به نام خود، برای مدت شش سال در برابر شاه قاجار در این شهر، استقامت نمود.

ویرانی همدان

این شهر در سال 23 هجری، توسط اعراب طی جنگ نهاوند، تصرف شد و در زمان دیلمیان آسیب های جدی دید. همچنین همدان بعد از حمله مغول به ایران، تبدیل به ویرانه ای بزرگ گشت. بعد از منقرض شدن سلسله صفویان، همدان به مدت شش سال تحت تصرف عثمانی بود.

شهر همدان به علت قرار گرفتن در مسیر راه های اصلی منطقه غرب ایران درقرن های اخیر همواره از نظر بازرگانی مورد توجه بوده است. همچنین این شهر در مسیر جاده ابریشم قرارداشته است. همدان در زمان بخت النصر، به ویرانه ای بزرگ مبدل گشت. بخت النصر پادشاه باب بود و باغ های معلق بابل را بنا نهاده بود، اما در سال های آخر عمر خود، از روی تنگ نظری، هفت حصار هگمتانه را در هم کوبید و آن را با خاک یکسان کرد. اما بعدها این قصر باشکوه، توسط داریوش بزرگ هخامنشی، مرمت شد.

جغرافیای همدان

از دلایل پایداری موقعیت همدان می توانیم به وجود راه های ارتباطی قوی این شهر در طول تاریخ اشاره نماییم. همدان به دلیل قرارگیری در راه های اصلی در منطقه غربی کشور، از دیرباز تاکنون، مورد توجه بازرگانان مختلفی بوده و مهم ترین مسیر تجاری یا همان جاده ابریشم را در خود جا داده است. درست به همین دلیل است که همدان در دوران مختلف پادشاهی در سلسله های مختلف، به عنوان پایتخت ایران انتخاب شده بود.

به طور دقیق تر باید بگوییم که همدان در منطقه غربی ایران و در زاگرس مرکزی قرار گرفته است. خوب است بدانید که زاگرس مرکزی، مسیری است که بغداد را به شهر مرتبط می ساخت. همین مسیر را می توانیم با اهمیت ترین کانال و مسیر میان ایران و بین النهرین بنامیم که از دوران بسیار دور تا به امروز، برای تبادل کالا، سفرهای زیارتی، حتی لشکرکشی های نظامی و … مورد استفاده قرار می گرفت. از طرف دیگر قرار گیری این شهر در حاشیه شمال شرقی رشته کوه های زاگرس، همدان را به بهترین گزینه به عنوان پایتخت در طول سلسله های مختلف پادشاهی تبدیل می کرد. ضمنا خوب است بدانید که در زبان ایران باستان، همدان به معنی گردهمایی و جمع شدن است که اتفاقا برای این شهر برازنده بوده و هست.

همدان
استانی است که اقوام مختلفی را در خود جا داده است؛ از ترک ها، فارس ها گرفته تا کرد، لر و لک همگی در این استان بزرگ در کنار هم زندگی می کنند. این شهر تاریخی، بدون تردید از دیدنی ترین شهرهای ایران محسوب می شود.

نتیجه نهایی در مورد شهر همدان

همان طور که گفته شد، ایران در طول تاریخ، شاهد فراز و فرودهای بسیاری بوده، اما این شهر در میان تمامی شهرهای ایران، نقش بسیار پر رنگی را بازی نموده است. همدان اولین پایتخت ایران بوده است و به دلیل موقعیت جغرافیایی فوق العاده ای که دارد، نظر بسیار از پادشاهان را به خود جلب نموده است. بدون تردید هر فردی که دوست دارد در یک شهر تاریخی قدم بگذارد، همدان یا همان هگمتانه سابق، گزینه ای شایسته خواهد بود که بازدید از آن می تواند همه را به زمان های دور ببرد.